Artykuły

09.08.22 Tomasz Pawlicki

Marnotrawstwa w procesach. Na co organizacje tracą pieniądze?

Marnotrawstwo według metodyki Lean tłumaczone jest jako czynności konsumujące czas, jednak nie generujące zysków dla organizacji lub wartości dodanej dla Klienta końcowego. Konsekwencją ciągłego i systematycznego prowadzenia procesów z akceptacją obecnego marnotrawstwa, jest generowanie szeroko pojętych strat w przedsiębiorstwie. Czym jest Muda? Jak rozpoznać marnotrawstwa w procesach?

muda-8-marnotrawstw

W artykule

  • Czym jest marnotrawstwo?
  • Geneza marnotrawstw, czyli Mudy.
  • Jakie marnotrawstwa w procesach wyróżnia Lean?
  • Muda, czyli 8 marnotrawstw – omówienie i przykłady.

 

Zobacz również: 3M, czyli Muda, Mura, Muri. Marnotrawstwa w kulturze Lean

Geneza ośmiu marnotrawstw - Muda

Aby poznać genezę powstania ośmiu marnotrawstw należy cofnąć się do XX-wiecznej Japonii, gdzie w motoryzacyjnych Koncernach Toyota, Japońscy Inżynierowie przy okazji wizyty w Gemba (z języka japońskiego miejsce wytwarzania), użyli zwrotu Muda.

Muda, czyli marnotrawstwo, zostało szeroko opisane przez Japońskich Inżynierów w TPS (Toyota Production System). System Toyoty wskazywał listę potencjalnych marnotrawstw, które należy eliminować z procesów wytwórczych w celu optymalizacji.

Do marnotrawstw według Lean zalicza się:

  • Zbędny transport.
  • Nadprodukcję.
  • Nadmierne zapasy.
  • Błędy i braki.
  • Zbędny ruch.
  • Nadmierne przetwarzanie.
  • Oczekiwanie.
  • Niewykorzystany potencjał pracowników.

Poniżej wyjaśniamy w szerszej skali, poszczególne marnotrawstwa od M1 do M8, aby łatwiej było je rozpoznać, zapamiętać, zminimalizować i najlepiej wyeliminować.

M1 - Zbędny transport

Pierwszym na liście marnotrawstwem jest zbędny transport. Jest to strata, którą obserwujemy w wielu aspektach – począwszy od centrów dystrybucji, mniejszych magazynów, po hale produkcyjne i ulice, po których i na co dzień jeździmy. Marnotrawstwo to jest istotne, ze względu na towarzyszące mu nadmierne wykorzystanie maszyn służących do transportu oraz pracowników, którzy maszyny obsługują. Jest to o tyle ważne, że jedno marnotrawstwo scala minimum dwa wymienione wcześniej zasoby – pracowników i maszyny. Z punktu widzenia dodawania wartości, nadmierny transport jest jedynie stratą.

zbędny_transport_muda

M2 - Nadprodukcja

Kolejną pozycją na liście 8-miu marnotrawstw jest nadprodukcja – w slangu procesowym tzw. produkcja na potem lub na wszelki wypadek. Jest to strata, która dominuje w organizacjach o charakterze produkcyjnym i usługowym. Nadprodukcja polega na wytwarzaniu dóbr w ilości przewyższającej popyt i potrzeby Klientów końcowych. W wyniku tych działań dochodzi do diametralnego zwiększenia kosztów produkcji ze względu na konieczność angażowania ludzi, maszyn oraz miejsca magazynowego. W tym przypadku bardzo często dochodzi do zamrożenia kapitału w wyprodukowanym towarze z powodu rezygnacji Klienta, wadliwości wyprodukowanego zapasu czy zmian w specyfikacji.  Z tego marnotrawstwa wynika kolejne, jakim są…

nadprodukcja_muda

M3 – Nadmierne zapasy

Marnotrawstwo w kontekście zbędnych zapasów powiązane jest bezpośrednio z pozycją M2 – nadprodukcją. Jest to jej potencjalny efekt. Zbędne zapasy wiążą się
z dobrami wyprodukowanymi, lecz niewykorzystywanymi przez przedsiębiorstwa.
Za podłoże generowania zbędnych zapasów w produkcji i usługach uważa się m.in.:

  • Błędne planowanie i prognozowanie procesu wytwórczego.
  • Błędy w zachowaniu systematyczności organizacji dostaw komponentów do procesu wytwórczego.

nadmierne_zapasy_muda

M4 – Błędy i braki

Defekty w ujęciu procesów wytwórczych są najczęściej spotykanym marnotrawstwem. Jak poprzednie pozycje, defekty towarzyszą zarówno procesom wytwórczym i usługowym. Błędy i braki w procesie powstają pod wpływem pewnych czynników, bodźców. Przykładowo, defekty w procesie gięcia, mogą powstawać ze względu na błędne nastawy prasy gnącej lub niekontrolowanego zużycia narzędzia gnącego.
Z defektami powiązane jest tajemnicze pojęcie tzw. utajonej fabryki – miejsc najczęściej występujących poza procesami, czyli stref przeprowadzania napraw w procesie. Miejsca takie charakteryzują się brakiem wartości dodanej w procesie i powinny stanowić podstawę do uruchomienia projektów optymalizujących lub rozwiązujących zaistniały problem.

błędy_i_braki_muda

M5 – Zbędny ruch

Bezpośrednim efektem błędnie zorganizowanego i ulokowanego miejsca wykonywania pracy w procesie jest powstanie marnotrawstwa w postaci zbędnego ruchu. Istotą walki z tym marnotrawstwem jest wykreślanie dróg i wędrówek produktu w procesie np. Diagram Spaghetti. Równie istotne jest rzetelne podejście do organizacji layoutów produkcyjnych lub biurowych, właśnie pod kątem optymalizacji rozmieszczenia powierzchni w skali makro (produkcyjnej) lub mikro (biurowej).

zbędny_ruch_muda

M6 – Nadmierne przetwarzanie

Kolejnym, na liście ośmiu marnotrawstw jest nadmierne przetwarzanie. Strata ta wiążę się bezpośrednio z błędnie lub nieumiejętnie zaplanowanym, przygotowanym
i wdrożonym procesem. Marnotrawstwu temu towarzyszy najczęściej pośpiech
w podejmowaniu kluczowych dla procesu i biznesu decyzji. Przykładem z życia wziętym dla omawianego marnotrawstwa jest konieczność zmiany daty prowadzonych zmian layoutowych w fabryce obrabiającej stal, ze względu na błędy w doborze maszyn transportowych (za mały udźwig), wykorzystywanych w relokacji pras mimośrodowych. Błąd ten spowodował konieczność dwukrotnego zatrzymania parku maszynowego i wygenerowania strat finansowych dla przedsiębiorstwa.

nadmierne_przetwarzanie_muda

M7 – Oczekiwanie

Oczekiwanie to marnotrawstwo występujące w momencie braku możliwości wykonania operacji zgodnych z procesem z powodu występowania niezależnych czynników. Do czynników powodujących spadek efektywności procesu poprzez oczekiwanie, zaliczyć można:

  • Oczekiwanie na materiał produkcyjny.
  • Oczekiwanie na Pracownika.
  • Oczekiwanie na interwencję, np. awaria maszyny.
  • Oczekiwanie na dokumenty.

Oczekiwanie to marnotrawstwo skupiające się przede wszystkim na niepożądanym, niezaplanowanym opóźnieniu.

oczekiwanie_muda

M8 – Niewykorzystany potencjał pracowników

Najmłodsze z marnotrawstw w metodzie 3M. Kluczowe w Organizacji ze względu na odniesienie do aspektu ludzkiego: pomysłów, kompetencji, talentów pracowników. Niewykorzystanie potencjału pracowników bardzo często objawia się wpływem na wysoki poziom absencji w Organizacjach. Metodyka szczupłego i efektywnego zarządzania przedstawia kilka narzędzi pomocnych w organizacji i prawidłowym wykorzystanie potencjału pracowników – jednym z takich narzędzi jest matryca kompetencji. Prawidłowo zorganizowana matryca, pozwala na poznanie mocnych stron pracownika i kierowanie Go w procesu do których pasuje pod kątem potencjału.

niewykorzystany_potencjał_pracowników_muda

Podsumowanie

Niezależnie od charakteru organizacji należy rozwijać chęci Pracowników do walki z marnotrawstwem. Systematyczne podejście do walki z marnotrawstwem opisanym w artykule pozwoli na lepsze poznanie procesów wytwórczych, specyfiki samego procesu oraz pomoże wypracować standardy, dzięki którym wzrosną wskaźniki mówiące o:

  • Jakości.
  • Efektywności.
  • Wydajności.

 

Szkolenie Lean Manufacturing – Lider efektywnej produkcji   Szkolenie Lean w usługach

Inne posty

Artykuły

03.10.19 KamiL Torczewski

Mit 1: Six Sigma = statystyka?

To jeden z najpowszechniejszych mitów krążących wokół programu Six Sigma, jednocześnie mit chyba najbardziej szkodliwy. Dlaczego? Otóż, jeśli: ZARZĄD UWAŻA, że Six Sigma = statystyka, to wówczas…

Artykuły

03.10.19 KamiL Torczewski

Mit 2: Six Sigma = ciągłe doskonalenie?

Bardzo powszechnie uważa się, że Six Sigma to jeden z wielu programów ciągłego doskonalenia. To kolejna opinia, którą musimy włożyć do naszej kategorii mitów. Dlaczego?

Masz pytania?
Skontaktuj się z nami

Zapisz się na nasz newsletter
i bądź na bieżąco

Zgadzam się na otrzymywanie od Akademii Białego Kruka Sp. z o.o. informacji handlowo-marketingowych w formie newslettera przesyłanego na podany przeze mnie adres mailowy . Zapoznaj się z klauzulą informacyjną, gdzie znajdziesz zasady przetwarzania Twoich danych osobowych tutaj.